CAM THẢO
| VẦN | TÊN | |
| C | CAM THẢO | Cây cam thảo bắc hay còn gọi là cây cam thảo đã được sử dụng làm thuốc từ hàng trăm năm trước. Cây cam thảo bắc giúp chữa ho, chống viêm loét dạ dày, giúp nhanh chóng lành vết thương, thuốc bổ và được sử dụng như vị thuốc điều vị của nhiều bài thuốc. Tên khoa học: Glycyrrhiza uralensis Fisher/ Glycyrrhiza glaba L. thuộc họ Đậu (Fabaceae). Tên thường gọi: Cam thảo bắc |
| MÔ TẢ DƯỢC LIỆU- TÍNH VỊ-QUY KINH |  Đặc điểm: Cây nhỏ sống nhiều năm, có một hệ thống rễ và thân ngầm rất phát triển. Thân ngầm dưới đất có thể đâm ngang đến 2m. Từ thân ngầm này lại mọc lên các thân cây khác. Cây mọc đứng có thân cao 0,5 – 1,5m. Thân yếu, lá kép lông chim lẻ, có 9 – 17 lá chét hình trứng. Hoa hình bướm, màu tím nhạt. Loài Glabra có cụm hoa dày hơn loài Uralensis. Qủa loài đậu, loài Glaba nhẵn và thẳng, loài Uralensis thì quả cong, có lông cứng. Đặc điểm dược liệu: Đoạn rễ hình trụ, thẳng hay hơi cong queo, thường dài 20-30cm, đường kính 0,5-2,5cm. Cam thảo chưa cạo lớp bần bên ngoài có màu nâu đỏ cùng những vết nhăn dọc. Cam thảo đã cạo lớp bần có màu vàng nhạt. Khó bẻ gãy, vết bẻ màu vàng nhạt có nhiều xơ dọc. Mặt cắt ngang có nhiều tia ruột từ trung tâm tỏa ra, trông giống như nan hoa bánh xe. Mùi đặc biệt, vị ngọt hơi khé cổ. Phân bố: Hiện được trồng quy mô lớn ở Trung Quốc. Dược liệu nước ta chủ yếu phải nhập từ Trung Quốc. Thu hái: Sau 3 – 4 năm thì thu hoạch vào cuối thu. Thu hái vào mùa đông khi cây đã tàn lụi. Có thể dùng dạng sống (Sinh thảo) hoặc dạng tẩm mật (Chích thảo) hay dạng bột mịn. Bộ phận dùng: Rễ hoặc thân rễ phơi hay sấy khô. | |
| CÔNG DỤNG-LIỀU DÙNG | Cam thảo bắc có tác dụng gì? Tác dụng dược lý hiện đại Tác dụng chống loét dạ dày: Dịch chết cam thảo có tác dụng chống loét dạ dày. Tác dụng chống co thắt. Tác dụng long đờm do các saponin có trong cam thảo bắc. Tác dụng tương tự cortison do Glycyrrhizin, giữ nước trong cơ thể kèm theo tích các ion Na+ và Cl- và tăng thải ion K+, giảm lượng nước tiểu, tăng huyết áp. Nếu dùng thời gian lâu có thể vị phù. Tác dụng chống viêm, chống loét, làm lành vết thương. Tác dụng ức chế enzym monoaminoxydase (MAO). Các thí nghiệm gần đây cho thấy cam thảo bấc có khả năng giải độc của morphin, cocain, strychnin, atropin, chloralhydrat, giải độc các độc tố bạch hầu, uốn ván. Tác dụng nâng cao khả năng miễn dịch. Tác dụng theo Đông y:  Cam thảo bắc là một vị thuốc bổ khí, có tác dụng chống suy nhược mệt mỏi. Đông y cũng thường sử dụng cam thảo bắc làm thuốc dẫn vào kinh, chữa nhiều bệnh như viêm họng, ho, nhiều đờm… các bệnh về đường tiêu hóa như viêm loét dạ dày, tá tràng,.. Cam thảo bắc còn có tác dụng giải độc, điều hòa tác dụng của các phương thuốc. Chủ trị: Dùng làm thuốc chữa ho. Thuốc chữa loét dạ dày, tránh dùng dài ngày vì gây phù. Dùng làm chất điều vị, tạo ngọt nhất là các phương thuốc có vị đắng, khó uống như hoàng liên, xuyên tâm liên,… Là thành phần dùng trà nhuận tràng. Chống suy nhược mệt mỏi, tăng cường khả năng miễn dịch. Cách dùng và liều dùng Dùng dạng thuốc sắc, cao thuốc, bột, thường dùng phối hợp với các vị thuốc khác. Mỗi ngày dùng 2 – 9g Cam thảo bắc. Trong Y học, ngoài công dụng làm cho thuốc ngọt dễ uống, làm tá dược chế thuốc viên, cam thảo còn được dùng làm thuốc ho, thuốc giải độc: Chữa loét dạ dày và ruột. Ngày uống 3 – 4g, chia làm 3 lần uống trong ngày. Uống luôn 7 – 14 ngày. Sau đó nghỉ vài ngày để tránh hiện tượng phù nền, nặng mật. Đơn thuốc Kavet chữa đau dạ dày: Cao cam thảo 0,03g, bột cam thảo 0,10g, natri bicacbonat 0,15g, magie cacbonat 0,20g, bitmutnitrat basic 0,05g, bột đại hoàng 0,02g, tá dược vừa đủ 1 viên. Chữa loét dạ dày với liều 2 – 4 viên mỗi lần,ngày uống 2 – 3 lần. Đơn thuốc chữa loét dạ dày: Chỉ có một vị cam thảo: Cao cam thảo 2 phần, nước cất một phần, hòa tan. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 1 thìa nhỏ. Không uống lâu quá 3 tuần lễ. Chữa ho, tiêu đờm: Cát cánh, kinh giới, bách bộ, mỗi vị 200g, cam thảo 60g, trần bì 100g. Các vị tán nhỏ trộn đều, ngày uống 3 – 9g bột này, chia làm 3 lần uống vào sau 2 bữa ăn và trước khi đi ngủ, mỗi lần 1 – 3g. Có thể chế thành cao lỏng. Chữa đau bụng, bí đại tiện, nôn mửa: Đại hoàng 7g, cam thảo 4g, nước 300ml, sắc còn 100ml. Uống lúc đói (Đơn thuốc của Trương Trọng Cảnh). Đơn thuốc bổ dùng cho người già yếu, thần kinh suy nhược, ăn uống kém tiêu: Hà thủ ô 10g, cam thảo 2g, đại táo (táo đen Trung Quốc) 5g, thanh bì 2g, trần bì 3g, sinh khương 3g, nước 600ml. Sắc còn 200ml, chia 3 – 4 lần uống trong ngày. Cấm kỵ: Không dùng chung Cam thảo bắc với Đại Kích, Nguyên hoa, Hải tảo, Cam toại. | |
| NHƯNG PHƯƠNG GIẢN DỊ MÀ HIỆU QUẢ | Một phương chữa chứng trẻ con mới sinh , tiểu tiện đều bế tắc: -Cam thảo, Chỉ xác, bọc bột nhưởng kỳ, mỗi vị 1 đồng càn. dùng nửa bát nước sắc đặc mà uống. * Xuất ở toàn ấu Tam giảm theo. Một phương chữa chứng trẻ con tự nhiên khi mở mắt được. –Cam thảo 1 nhát, tàn nước mắt lợn, tráng ko tán bột, hòa với nước cơm mà uống. *Xuất ở ấu tâm giám phương Một phương chữa chứng trẻ con tự nhiên đẻ ra không khóc –Sinh cam thảo 2 đồng cán 5 phân, dùng 1 bát. nước sắc đặc cho uống lúc đương còn nóng, để cho nó nửa đờm rãi ra, rồi lấy nước sữa đổ vào miệng cho nó. *Xuất ở Kim giữ phương Một phương chưa chúng trẻ con đái ra máu: –Cam thảo 1 lạng 2 đồng cân, dùng 6 chén nước, sắc lấy 2 chén cứ đứa trẻ 1 tuổi thì uống 1 ngày hết số thuốc này. *Xuất ở diều hòa chúng chỉ bảo phương Một phương chữa chứng trẻ con gầy còm ốm yếu: – Cam thảo 3 lạng, nướng khô tán bột, luyện một mà viện, mỗi viên to bằng hạt đậu xanh, mỗi lần dùng 5 viên, uống với nước nóng mỗi ngày uống 2 làn. *Xuất ở kim qui phương Tùy theo bệnh cơ mà phân phối quân bình tả sứ cân cả chừng 3, 4 lạng, nước nấu kỹ 3 lần lấy tất cả chừng 2 bát rưỡi, canh chung cả lại với nhau chia ra làm 3 lần uống rất hay. Một phương có ý làm cho tả được làm kinh | hỏa có thừa. -Dùng Cam thảo củng với Hoàng liên, Mộc – Xích thược dược, Sinh địa hoàng các vị bằng nước nấu kỹ 3 lần mà uống như đã nói ở trên. Một phương cho người bị chứng thương sau khi khỏi rồi, sinh ra động trái tim đến nỗi ra run sợ. -Dùng Chích cam thảo 2 lạng, nước 3 bát, nấu kỹ chỉ còn 1 bát chia ra làm 3 lần uống mỗi ngày 1 lần Vì rằng Cam thảo chich thời nó bổ mà ôn cho nó chứng thương hàn sau khi đã khỏi rồi, vì khi huyết khuy tổn thành ra hệ lao rồi mới phát ra chứng động trái tim vậy, Một phương chữa người bị chứng phế nuy thường chảy ra nhiều nước mũi, nước rải, vì rằng hễ phế đã hư nuy thì nó chảy nước rãi hoặc là ra đờm hoài. lại sinh ra chứng chóng mặt vàng đầu, tiểu tiện đi luôn, mà lại không ho, bởi vì trong phối lạnh cho nên nó làm ra như thế. -Dùng Cam thảo, Can khương thang, cỏ ý làm cho nó ấm được phối lại. Cam thảo chích 4 lạng, Can khương bào 2 lạng nước nấu kỹ cạn chỉ còn 1 bát rưỡi, chia ra làm 3 lần mà uống nóng. *Xuất ở trong cảnh phương Thành ra chứng nội thương đến nỗi trọc khi nó bẵm ngăn ở dưới. làm ra chứng phát nóng phát phiền. -Cam thảo mà dùng với Nhân sâm, Can khương, quế thì đó nó lại thuộc về phần ôn trung. Nếu muốn cho nó hạ khí, thì dùng Cam thảo, mạch môn đông, Tô tư. Tỳ bà diệp, rất tốt. Như muốn giải nhiệt độc: mà chữa phần hạ bộ Dùng Cam thảo, Hoàng liên, Thược dược, Thăng ma, Hoạt thạch mới hay. Muốn làm cho thanh sảng đề lợi được yết hầu được chứng hư nhiệt, thì dùng Cam thảo, Cát cánh, Huyền sâm, Thứ liếm tử; Qua lâu căn. Một phương chữa người bị chứng hay quên. -Dùng Cam thảo, Nhân sâm, Xương bồ, ch trị, 1 nhãn nhục, Viễn chí. Các vị bằng nhau nước,kỳ 3 lần mà uống hoặc làm ra bột luyền mặt làm 3 mà viện, to bằng hạt long nhẵn mỗi lần uống 20 viên, uống với nước sôi, uống lúc lòng không thì càng tốt. Một phương chữa người bị chứng phiền buồn dãy dụa luôn luôn, mà khát nước, rức đầu mình nóng Dùng Cam thảo, Mạch môn đông, Thạch cao, Trúc diệp, Trị mẫu, nước sắc uống như đã nói trên. Một phương chữa được hết thảy mọi chứng định độc sưng đau. – Dùng Cam thảo, Tử hoa Địa đinh, Kim ngân hoa, Cam cúc hoa, Hạ khô thảo, Ích mẫu thảo, Bối mẫu, Bạch cập, Bạch chỉ Một phương chữa cho người bị trúng độc của độc dược, hoặc là ở trong rau, ăn lẫn phải cỏ lá có độc dược. Lá cà độc dược hình nó tròn tròn mà sản độc, nhỡ nhàm ăn phải nó, phát ra cuồng loạn giống như là chứng trung phong vậy, hoặc là nó làm ra thồ. -Dùng Cam thảo nấu lấy nước cốt mà uỗng thì có the giải được ngay. *Xuất ở kim quỹ phương Dung lượng : Những khi nào dùng Cam thảo thì chỉ nên dùng từ năm phân cho đến một đồng cân rưỡi. Trường hợp phải kiêng Cam thảo, Phàm những người tỳ vị vốn có chứng thấp lại hay đình trệ, mà ở trong bụng đường đầy ứ lại hay: úa thổ thì không nên dùng Cam thảo. Tính nó phản Đại kích, Cam toại, Nguyên hoan Hải tảo, nó ghét viễn chi, thiết ky thịt lợn, hai thứ này không nên ăn lẫn với nhau, nó có thể làm cho người ta thành âm nuy, Bạch truật, Khổ sâm, Can tất làm sứ nó. Một phương chữa người lớn bị chứng Ổm yếu gầy còm. -Cam thảo 3 lạng,nướng khô,mỗi buổi sáng dùng nước đồng tiện đun sôi vài lần mà uống luônrất hay. Một phương chữa người Xich bạch ly, Cam thảo nướng1 lạng, Nhục đậu khấu thì nướng 7 quả, các vị thái nhỏ dùng nước sắc đặc mà uống. Một phương chưa người bị chứng lưỡi sưng đầy miệng chứng này rất nguy hiểm, nếu không chữa được có thể chết ngay. -Cam thảo không cử nhiều ít, sắc nước thật đặc đương nóng, cần làm thế nào cho nó thổ ra được là khỏi. *Xuất ở thành tổ đống lạc phương Một phương chữa chứng ung thư ở lưng. -Cam thảo 3 lạng, tán sống mà dùng rây nho chỏ thật kỹ, rồi dùng 9 lạng bột Đại mạch và 1 ít sữa tốt trộn đều thêm 1 ít nước sôi, nhào dẻo nắm như cải bánh dầy, mặt rộng hơn chỗ đau 1 phần, xong rồi ấn vào chỗ đau và phải lót giấy hoặc lụa để nó thông hơi, hễ nguội thì lại thay miếng khác, làm được như thế, chỗ đau nếu chưa thành nung thì sẽ tan, thành nung rồi thì sẽ vỡ mi. Đồng thời trong lúc đó thuốc thì ở bên trong nên dùng Hoàng kỳ nấu cháo mà ăn thì càng mạnh. *Xuất ở Thổi nguyên Lượng Hải thượng tập nghiêm phương Lại 1 cách nữa Cam thảo 1 lạng, dùng giấy sấp nhỏ thành bột, lấy chiếc bát lớn đổ đầy nước ngăm bột Cam thảo đấy, rồi trên miệng bát đề ngang con dao.Đem bát ấy giải sương trong 1 đêm sáng mai dùng que quấy nước ấy nổi bọt. đoạn bỏ hết bọt đi mà dùng. Một phương chữa người bị bỏng bằng nước sôi, hay bỏng lửa cháy. -Cam thảo sắc đặc hòa 1 ít mặt, bôi vào chỗ đau. là khỏi Trời đất sinh ra chất độc, rồi sinh ra có thứ để mà giải độc, như là mọi thứ độc một khi gặp đất thì lại hóa đi. Bằng chứng người ta lợi dụng vị Cam thảo vì nó là thô tinh sắc nó cũng vàng, tinh nó cũng giống như là đất, cho nên nó hay hóa được độc, giải được nhất thiết mọi tà khí, nếu nó lại được thêm sức của Hoàng kỳ, Phòng phong nữa thì nó có thể chuyển vận được những thứ độc ở trong chạy tán ra ngoài, Thí dụ như những chứng chần đầu gặp khi khi huyết đều hư thì từ đầu đến cuối đều phải nhờ nó mới hay. Nếu muốn thanh tỷ thì phải dùng Cam thảo, Bach thược mời ổn. -Dùng Cam thảo cùng với Nhân sâm, Hoàng kỳ, Bạch truật, Đại táo, Đương quy thân, Mạch môn đông hoặc là gia thêm vào Thắng ma, Sài hồ, như là bài bồ trung ích khi thang đề mà chuyên chữa cho những người vì ăn uống thất thường khi đói quá, lúc no nhiều, hoặc là những người vì làm ăn vất vả lâu ngày. Một phương cho người đã ho lâu vì bị chứng phế nay, hay hắt hơi sổ mũi, nước mũi nước rãi cứ chảy ra hoài, xương gan các đốt đều đau nhức buồn phiền rét nóng. -Dùng Cam thảo 3 lạng, nướng khô tán làm ra bột, mỗi ngày lấy 1 bát nước tiểu con trai hòa vào 2 đồng cản thuốc bột mà uống. *Quang lợi phương Một phương chữa chứng tiểu nhi ho vì nóng ráo. -Dùng Cam thảo 2 lạng, dùng nước mặt lợn tâm 5 đêm rồi đem nướng thật khô, nghiền ra bột nhỏ dùng mật ong luyện làm hồ mà viên, to bằng hạt đậu xanh, sau khi ăn cơm rồi lấy nước bạc hà làm thang mà uống 10 viên. Bài này tên gọi là trong cách hoàn *Xuất ở thánh huệ phương Một phương chữa trẻ con hay đái giầm, hay là đi đái sản. -Dùng Cam thảo to lấy miếng đầu nấu lấy nước cốt cứ đêm đêm uống rất hay. *Xuất ở nguy thị đặc hiệu Phương Một phương chữa người bị thái âm tâm kinh nóng quá làm ra lở miệng. -Dùng Cam thảo cùng với ít phèn chua tán bột 2 thứ cùng với nhau ngậm rồi nuốt nước cốt dần dần là khỏi. *Xuất ở bảo mạnh tập phương Một phương chữa được mọi chứng nhọt sưng đau. -Dùng Cam thảo 3 lạng, nướng qua rồi thái từng miếng cho vào bình sứ đồ rượu ngâm chừng 1L, lại dùng miếng chì đen (hắc duyên) nấu cho chảy ra nước, đồ vào bình rượu quấy đi một lượt rồi lại lấy ra, cứ làm như thế đủ 9 lần rồi bảo người bệnh tùy ý uống được bao nhiêu thì uống. rượu ấy cho đến say, say rồi cứ ngủ lăn cho thỏa thích. Tĩnh rượu dậy rồi sẽ khỏi. *Xuất kinh nghiệm phương Một phương chữa người bị chứng ung thư bị tắc không thông, đến nỗi không đi được đại tiểu tiện nữa. -Dùng Cam thảo sống 2 đồng cân rưỡi lấy nước giếng vừa mới múc lên nấu kỹ Cam thảo mà uống. Có thể sơ thông đạo dẫn được những ác vật xuống là khỏi. *Xuất ở trực chi Phương Một phương chữa người bị chứng nhũ ung vừa mới phát ra . -Dụng Chich cam thảo 2 đồng cân, lấy nước mới múc ở ao hay giếng lên nấu kỹ mà uống. Nhưng phải mượn người ngậm mồm vào vú mà ủ đi cho chúng nhẹ.- *Xuất trực chi phương Một phương chữa người lên đậu mùa, nông quá phát ra phiền khát. -Dùng Cam thảo nướng cùng với Quát lên căn, 2 thứ bằng nhau, nước sắc kỹ mà uống nóng. Bởi vì tinh Cam thảo nó hay thông được huyết mạch, cho nên nó làm cho đậu phát ra được dễ dàng. *Trực chỉ phương Một phương chữa người bị chứng ở bên dưới âm hộ lên mụn, đó gọi là chứng huyền ung, nó sinh ra gần lỗ đít, hoặc đăng trước hoặc sau, khi nó mới phát ra thì chỉ to bằng hạt ngô, bằng cúc áo nhỏ, dần dần nó to lên bằng hạt sen, sau ít lâu chừng một thảng nó sang đỏ lên như quả đào quả mận, rồi thành mủ, bấy giờ nó mới vỡ, chứng này có khỏi cũng lâu lắm đấy, nên phải coi chừng. -Dùng Hoành văn cam thảo một lạng cắt ra dài chừng bồn tắc, dùng nước ròng khe chảy chỗ trường lưu thủy, lấy 1 bát nước sông (nước ao, nước giếng thì không dùng được) rồi dùng than lửa húc to lúc nhỏ, cứ dần dần chấm nước ấy mà tìm rồi đem nướng đi, nướng lại, nướng từ sáng sớm đến trưa. Chấm hết chỗ nước thì thôi, mà ra mà xem thấy trong lòng nó nhuần nhã ấng ấng những nước mới thôi, bấy giờ mới đem giã nhỏ, dùng giấm với rượu tốt 2 bát nấu cạn chỉ còn 1 bát, lấy nước ấy mà uống rất hay. Rồi đến ngày hôm sau lại uống như vậy mãi thì có thể giữ được khỏi lo.Nhưng khi dùng thuốc này không thể nói chắc được rằng là nhất định nó sẽ chống khỏi ngay được đâu,ít ra phải tạm nói là 1 tháng hay 20 hôm mới hoàn toàn được. *Xuất ở lý tấn ung thu Phương Một phương cho người bị chứng ở đầu âm nang sinh lỡ mụn, dùng mật Chích Cam thảo làm bột hòa với đầu vừng mà năng bội là khỏi, rất thần hiệu. *Thiên kim Phường Một phương cho người bị chứng ở dưới âm hộ lở lang ướt át và gây ngứa ngáy khó chịu, -Dùng Cam thảo nấu nước cho đặc, ngày ngày rửa luôn năm ba lần là khỏi, *Xuất ở cổ kím giảm nghiệm Phươnó Một phương chữa người về múa đông, trời giá rét quá, phát ra da căng thẳng, nứt nẻ da thật, -Dùng Cam thảo nấu nước mà rửa, xong rồi dùng Hoàng liên, Hoàng bá, Hoàng cầm, làm ra bột, cho vào 1 chút Khinh phấn, hòa vào với dầu vừng mà bôi là khỏi. *Xuất ở đàm da ông Phương Một phương chữa người bị chứng bỏng nước sôi hay là bỏng lửa cháy. -Dùng Cam thảo nấu lấy nước cốt, bôi luôn luôn là khỏi *Xuất ở lý lau kỳ phương |